مشهد دومین شهر دنیا در جذب گردشگر مذهبی

گروه مطالعات و پژوهش – مدیریت شهری: گردشگری مذهبی  شامل سفرها و بازدیدهایی است که اصلی ترین هدف از انجام آنها ایجاد یک تجربه مذهبی باشد. این نوع از صنعت گردشگری بر مبنای تعاریف سازمان جهانی گردشگری (WTO) یکی از 5 شاخه اصلی گردشگری دنیا است.

گردشگری مذهبی یکی از مزیت های رقابتی در صنعت توریسم برای شهرهایی است که دارای جاذبه های زیارتی و مذهبی هستند. این شهرها همواره در کنار جاذبه های مذهبی مراکزی جهت سیاحت فراهم می کنند تا ضریب ماندگاری زائر را در شهر خود افزایش دهند.

با توجه به توضیحات بالا شهر مشهد می تواند در حوزه گردشگری مذهبی حرف برای گفتن داشته باشد و استفاده از این ظرفیت جهانی می تواند مشهد را در زمینه نشر فرهنگ رضوی و تقویت اقتصاد شهری کمک نماید.

اما متاسفانه دیتا و آمار مشخصی از وضعیت گردشگری مذهبی شهر مشهد در دسترس نیست. به طور مثال هیچ گونه اماری توسط متولیان این امر مبنی بر جایگاه شهر مشهد در گردشگری مذهبی و رتبه آن از لحظ کمی و کیفی موجود نمی باشد.

در همین زمینه احسان ثانوی مدیر امور قرهنگی و  گردشگری شهرداری مشهد ضمن آنکه شهرداری را متولی این امر نمی داند اعلام می کند که چنین آماری در معاونت فرهنگی شهرداری مشهد وجود ندارد و  شاید سازمان میراث فرهنگی و آستان قدس آماری در این زمینه داشته باشند.

اما با توجه به آنکه  وجود دیتا و آمار صحیح لازمه مدیریت هر امری است و بدون این دو پارامتر نمی توان به تحلیل های درست رسید، تیم مطالعات و پژوهش مشهد تریبون در خصوص جایگاه شهر مشهد در حوزه گردشگری مذهبی در دنیا اقدام به ایجاد یک پرونده مطالعاتی نمود که در این بخش جایگاه جاذبه های مذهبی دنیا در خصوص میزان جذب مخاطب و کمیت گردشگری مذهبی بررسی می شود.

متاسفانه در خصوص رتبه بندی شهرها در این زمینه در سطح جهان هم توجه کافی صورت نگرفته است و اطلاعات کم و گاها متناقضی از منابع مختلف به چشم می خورد. حتی سازمان جهانی گردشگری (WTO) تنها به ارائه آمار گردشگری شهرها و کشورها اشاره کرده  و جدولی برای گردشگری مذهبی ارائه نداده است اما به هرحال پس از مطالعات و بررسی های مختلف توانستیم به یک رتبه بندی برسیم که به نظر می رسد درصد خطای کمی داشته باشد و کاملا قابل استناد می باشد.

نکته: در رتبه بندی زیر میزان تعداد گردشگر مذهبی جذب شده به هر شهر شاخصه اصلی بوده است.

 اول – شهر کربلا عراق رتبه اول گردشگری مذهبی را از لحاظ جذب مخاطب به خود اختصاص می دهد. در واقع کشور عراق پس از سقوط صدام توانست با کشورهای مسلمان از جمله ایران وارد مذاکره شود و قراردادهایی را در خصوص جذب گردشگر و اعزام زائران به امضاء برساند.

گردشگری مذهبی در عراق بالاترین سهم از میزان درآمد این کشور را بعد از صنعت نفت دارا می باشد و این موضوع اهمیت هرچه بیشتر این صنعت را نمایان می کند.

امروزه کربلا به علاوه آنکه رتبه نخست زائر در طول یکسال را در میان زیارتگاه های جهان دارد، این شهر بی شک رتبه نخست حضور زائران در یک روز مشخص را نیز دارا می باشد.

شهر کربلا طبق آمارهای رسمی برای مراسم اربعین حسینی سال 1392 حدود 21 میلیون نفر زائر را در یک روز در خود جا داد که طبق آمارهای بین المللی تعداد زائران کربلا در طول یک سال بیش از 40 میلیون نفر است که برخی منابع عدد 55 میلیون نفر را هم مطرح می کنند.

دوم- شهر مشهد با وجود تمدن چند هزار ساله، وجود بارگاه منور رضوی و  جاذبه های مذهبی مختلف از جمله وجود بقعه های مختلف در رتبه دوم قرار دارد.در واقع بین 15 جاذبه گردشگری مذهبی اول دنیا مشهد از لحاظ جذب مخاطب در رتبه دوم قرار دارد.

در آخرین اعلام رسمی علیرضا رشیدیان استاندار خراسان رضوی در سال 93 میزان زائران شهر مشهد در طول یک سال را 25 میلیون نفر عنوان کرد. رشدیان همچنین بیان داشت که حدود هشت میلیون نفر از این تعداد از طریق فرودگاه مبادرت به تشرف می‌کنند و 1.5 میلیون نفر از آنها زائر خارجی هستند. (گفتنی است به زود گزارش هایی در خصوص موضوع گردشگری مذهبی مشهد و جاذبه های این شهر در آینده نزدیک در مشهد تریبون منتشر خواهد شد)

سوم- معبد سن سوجی ژاپن در رتبه سوم با میزبانی سالانه 20 تا 30 میلیون نفر در رتبه سوم قرار دارد.

این معبد بودایی که معنای اسم آن «پیروزی جدید» است در مرکز ناریتا، در ژاپن واقع شده است و شامل مجموعه بزرگی از ساختمان ها و زمین می شود که یکی از معابد شناخته شده در منطقه کانتو است و اول، پانزدهم و بیست و هشتم هر ماه، زمان اصلی زیارت این معبد به شمار می رود. با توجه به حضور توریست ها در این معبد، در نزدیکی آن فرودگاه بزرگی ساخته شده است.

چهارم- رودخانه گنگ هند در رتبه چهارم قرار دارد.

این رود برای پیروان آیین هندو نوعی تقدس دارد و سالانه میزبان حدود 20 میلیون نفر است که خود را در این رودخانه غسل می دهند. این رود 1560 مایلی از کوه های هیمالیا به خلیج بنگال می ریزد. البته برخی از منابع غیر رسمی تعداد بازدیدکنندگان این رود را تا 100 میلیون نفر هم اعلام کرده اند که خیلی نمی توان له آن استناد کرد.

پنجم – قم – هر ساله حدود 15 میلیون نفر زائر به قم می روند.

البته پیک مسافرت به قم در ایام نیمعه شعبان برای جشن های مسجد جمکران است.

ششم– رتبه ششم به شهر مکه عربستان با پذیرائی سالانه از 13 میلیون نفر مسافر اختصاص دارد.

اصطلاحاً به کسی که سفر زیارتی به مکه را انجام داده، حاجی گفته می‌شود و مسلمانانی که توان مالی دارند، حداقل یک بار در طول عمر خود به حج می‌روند. هرسال درمراسم رسمی (حج تمتع) در ماه ذیحجه حدود سه میلیون حاجی، خانه را زیارت می‌کنند.

هفتم-  کلیسای “بانوی ما از گوادالوپ” در مکزیکوسیتی هر سال  نزدیک به 10 میلیون نفر بازدید کننده دارد.

این کلیسا یکی از مهم ترین سایت های زیارتی کاتولیک هاست و سالانه میلیون ها بازدیدکننده دارد.

هشتم-  شهر نجف عراق در سال نزدیک به 10 میلیون زائر دارد.

این شهر تنها در ایام شهادت امام علی (ع) در سال 1392 میزبان 7 میلیون زائر بود.

نهم– معبد ماتارانی هند (Vaishno Devi) مورد احترام هندو ها است و برای زیارت به آنجا می روند.

این معبد جلوه ای از مادر الهه یا دورگا است. سالانه بیش از 8 میلیون نفر از این معبد بازدید می کنند.

دهم:شهر لوردس فرانسه در جنوب این کشور قرار دارد که سالانه میزبان بیش از 7 میلیون گردشگر است.

مردم کاتولیک در این مکان رسیدن مریم باکره به بهشت را جشن می گیرند.

یازدهم- واتیکان رم با حدود 4.2 میلیون نفر بازدید کننده در رتبه یازدهم قرار می یگرد.

واتیکان دولت شهری مستقل است که در سال ۱۹۲۹ با توافق مقامات سریر مقدس و بنیتو موسولینی وزیر ایتالیا بنیان نهاده شد. برخی از منابع غیر رسمی آمار بازدیدکنندگان واتیکان در طول سال را بالغ بر 18 میلیون نفر عنوان کرده اند.

دوازدهم– شهر سامرا عراق در سال نزدیک به 5 میلیون زائر دارد.

در سالروز شهادت امام هادی (ع) در اردیبهشت ماه 1393 سه میلیون زائر در سامرا حضور داشتند.

سیزدهم-  بیت المقدس با 2 میلیون گردشگر در سال رتبه سیزدهم را دارد.

بیت المقدس یکی از قدیمی‌ترین شهرهای جهان است.

چهاردهم– بیت لحم زادگاه عیسی مسیح است که سالانه میزبان 1400000 نفر است.

این شهر شهری در قست فرمانداری بیت لحم در کرانه باختری است که قطب مرکزی فرهنگ و صنایع جهانگردی (توریستی) فلسطین لحاظ می‌شود.